Soạn văn 7
Tìm hiểu chung về văn nghị luận

Soạn văn 7

Tìm hiểu chung về văn nghị luận

  1. Soạn văn
  2. Lớp 7
  3. Tìm hiểu chung về văn nghị luận

Phần I - NHU CẦU NGHỊ LUẬN VÀ VĂN BẢN NGHỊ LUẬN
Phần I - NHU CẦU NGHỊ LUẬN VÀ VĂN BẢN NGHỊ LUẬN

Câu 1 Trang 7 SGK Ngữ Văn 7 - Tập 2

a) Trong đời sống, em có thường gặp các vấn đề và câu hỏi kiểu như dưới đây không: 

Vì sao em đi học? (hoặc: Em đi học để làm gì?) 

Vì sao con người cần phải có bạn bè? 

Theo em như thế nào là sông đẹp? 

Trẻ em hút thuốc lá là xấu hay tốt, lợi hay hại? Hãy nêu thêm câu hỏi về các vấn đề tương tự. 

b) Gặp các vấn đề và câu hỏi loại đó, em có thế trả lời bằng các kiểu văn bản đã học như kế chuyện, miêu tả, biểu cảm hay không? Hãy giải thích vì sao. 

c) Để trả lời các câu hỏi như thế, hằng ngày trên báo chí, qua đài phát thanh, truyền hình, em thường gặp những kiểu văn bản nào? Hãy kể tên một vài kiểu văn bản mà em biết. 

a) Em có thường gặp các vấn đề và câu hỏi như: Vì sao em đi học?, Theo em như thế nào là sống đẹp?, …

  • Các câu hỏi tương tự:
    • Vì sao em thích đọc sách?
    • Suy nghĩ của em về vấn đề trung thực trong thi cử.
    • Theo em, thế nào là văn hóa giao thông?

b) Gặp các vấn đề và câu hỏi loại đó, em không thể trả lời bằng các kiểu văn bản đã học như kể chuyện, miêu tả, biểu cảm mà buộc phải dùng lí lẽ, dẫn chứng để giải thích, thuyết phục người khác.

  • Lí do:
    • Tự sự chỉ là phương thức kể lại một chuỗi sự việc, sự việc này dẫn tới sự việc kia và cuối cùng là kêt thúc.
    • Miêu tả: dựng lại chân dung cảnh người, vật, sự vật, sinh hoạt…
    • Biểu cảm chỉ dừng lại ở việc bộc lộ tình cảm, cảm xúc.

c) Để trả lời những câu hỏi như thế, hằng ngày trên báo chí, qua đài phát thanh, truyền hình em thường gặp những kiểu văn bản: bình luận, hội thảo, phê bình, bình luận thời sự, bình luận thể thao.

Câu 2

Đọc văn bản Chống nạn thất học và trả lời các câu hỏi sau: 

a) Bác Hồ viết bài này nhằm mục đích gì? Để thực hiện mục đích ấy, bài viết nêu ra ý kiến gì? Những ý kiến ấy được diễn đạt thành những luận điếm nào? Tìm các câu văn mang luận điếm.

b) Để ý kiến có sức thuyết phục, bài viết đã nêu lên những lí lẽ nào? Hãy liệt kê các lí lẽ ấy. 

c) Tác giả có thế thực hiện mục đích của mình bằng văn kể chuyện, miêu tả, biểu cảm được không? Vì sao? 

a)

  • Bác Hồ viết bài này nhằm mục đích để chống giặc dốt - một trong ba thứ giặc rất nguy hại sau cách mạng tháng 8 – 1945. Chống nạn thất học do chính sách ngu dân của bọn thực dân Pháp để lại.
  • Để thực hiện mục đích ấy, bài viết nêu ra những ý kiến: kêu gọi nhân dân đi học, chỉ ra cách học cho mọi người bởi đó vừa là quyền lợi, vừa là trách nhiệm của mọi người dân.
  • Những ý kiến ấy được diễn đạt thành những luận điểm:
    • Sự cần thiết phải nâng cao dân trí
    • Kêu gọi mọi người cùng tham gia chống nạn thất học

b) Những lí lẽ :

  • Tình trạng lạc hậu, nạn thất học của nhân dân ta trước Cách mạng tháng Tám.
  • Những điều kiện cần có để người dân Việt Nam tham gia xây dựng đất nước.
  • Những việc cụ thế cần làm đế chống nạn thất học.

c) Tác giả không thể thực hiện mục đích của mình bằng văn kể chuyện, miêu tả, biểu cảm vì nó khó có thể giải quyết được vấn đề kêu gọi mọi người chống nạn thất học một cách gọn ghẽ, chặt chẽ, rõ ràng và đầy đủ như vậy.

Phần II - LUYỆN TẬP
Phần II - LUYỆN TẬP

Câu 1 Trang 9 SGK Ngữ Văn 7 - Tập 2

Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:

CẦN TẠO RA THÓI QUEN TỐT TRONG ĐỜI SỐNG XÃ HỘI

Có thói quen tốt và thói quen xấu. Luôn dậy sớm, luôn đúng hẹn, giữ lời hứa, luôn đọc sách,... là thói quen tốt.
Hút thuốc lá, hay cáu giận, mất trật tự là thói quen xấu. Có người biết phân biệt tốt và xấu, nhưng vì đã thành thói quen nên rất khó bỏ, khó sửa. Chẳng hạn vì thói quen hút thuốc lá, nên cũng có thói quen gạt tàn bừa bãi ra nhà, cả trong phòng khách lịch sự, sạch bong. Người biết lịch sự thì còn sửa một chút bằng cách xin chủ nhà cho mượn cái gạt tàn.
Một thói quen xấu ta thường gặp hàng ngày, ở bất cứ đâu là thói quen vứt rác bừa bãi. Ăn chuối xong cứ tiện tay là vứt toẹt ngay cái vỏ ra cửa, ra đường... Thói quen này thành tệ nạn... Một xóm nhỏ, con mương sau nhà thành con sông rác... Những nơi khuất, nơi công cộng, lâu ngày rác cứ ùn lên, khiến nhiều khu dân cư phải chịu hậu quả mất vệ sinh nặng nề.
Tệ hại hơn có người có cái cốc vỡ, cái chai vỡ cũng tiện tay ném ra đường. Vì thế trẻ em, cụ già giẫm phải, chảy máu chân rất nguy hiểm.
Tạo được thói quen tốt là rất khó. Nhưng nhiễm thói quen xấu thì dễ. Cho nên mỗi người, mỗi gia đình hãy tự xem lại mình để tạo ra nếp sống đẹp, văn minh cho xã hội?

(Theo Băng Sơn, Giao tiếp đời thường)

Câu hỏi:
a. Đây có phải là bài văn nghị luận không? Vì sao?
b. Tác giả đề xuất ý kiến gì? Những dòng, câu văn nào thể hiện ý kiến đó? Để thuyết phục người đọc, tác giả đã nêu ra lí lẽ và dẫn chứng nào?
c. Bài văn nghị luận này có nhằm giải quyết vấn đề có trong thực tế hay không? Em có tán thành ý kiến của bài viết không? Vì sao?

a) Đây chính là một văn bản nghị luận, vì:

  • Vấn đề để nêu ra bàn luận và giải quyết là một vấn đề xã hội: Cần tạo ra thói quen tốt trong đời sống xã hội.
  • Để giải quyết vấn đề trên, tác giả đã sử dụng khá nhiều lí lẽ, lập luận và dẫn chứng để trình bày và bảo vệ quan điểm của mình.

b)

  • Tác giả đề xuất ý kiến: Cần phân biệt thói quen tốt và thói quen xấu, cần tạo thói quen tốt, khắc phục thói quen xấu từ những việc nhỏ nhất.
  • Những dòng văn sau thể hiện ý kiến trên: “Tạo được thói quen tốt rất khó, nhưng nhiễm thói xấu thì dễ. Cho nên mỗi người, mỗi gia đình hãy tự xem lại mình để tạo ra nếp sống đẹp, văn minh cho xã hội”.
  • Lí lẽ và dẫn chứng:
    • Lí lẽ: 
      • Trong cuộc sống có thói quen tốt và thói quen xấu 
      • Có người biết phân biệt được tốt, xấu nhưng đã thành thói quen nên khó bỏ. 
      • Tạo thói quen tôt thì khó nhưng nhiễm thói xấu thì dễ. 
      • Vậy mỗi người hãy luôn có ý thức để tạo ra thói quen tô't và loại bò thói quen xấu. 
    • Dẫn chứng: 
      • Hút thuốc lá, cáu giận, mất trật tự, vứt rác bừa bãi, vứt vỏ chuối, vỏ cốc và chai vỡ... là những thói quen xấu cần loại bỏ. 
      • Luôn dậy sớm, luôn đúng hẹn, giữ lời hứa... là những thói quen tốt cần phát huy.

c) Bài văn nghị luận nhằm giải quyết vấn đề trong thực tế. Em tán thành với ý kiến của bài vì những ý kiến đó đều rất đúng và hợp lí.

Để thuyết phục người nghe, tác giả đã nêu đúng thói quen xấu của con người (vứt rác bừa bãi) và khơi dậy trong mỗi người ý thức bảo vệ môi trường đế tạo ra nếp sống đẹp thói quen tốt. Với những ý kiến đúng đắn đó, bài viết đã có sức thuyết phục sâu sắc tới người đọc, người nghe.

Câu 2 Trang 10 SGK Ngữ Văn 7 - Tập 2

Hãy tìm hiểu bố cục của bài văn.

  • Bố cục của bài văn trên:
    • Mở bài (Từ đầu … đến “là thói quen tốt”): Nêu và giới thiệu vấn đề.
    • Thân bài (Tiếp … đến “rất nguy hiểm”): Tác hại của thói quen xấu.
    • Kết bài (Còn lại): Kêu gọi mọi người loại bỏ thói quen xấu và hình thành thói quen tốt để tạo ra nếp sống đẹp, văn minh cho xã hội.
Câu 3 Trang 10 SGK Ngữ Văn 7 - Tập 2

Sưu tầm hai đoạn văn nghị luận và chép vào vở

  • Gợi ý sưu tầm đoạn văn nghị luận:

Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng “đẹp”, một thứ tiếng “hay”. Nói thế có nghĩa là nói rằng: tiếng Việt là một thứ tiếng hài hòa vè mặt âm hưởng, thanh điệu mà cũng rất tế nhị, uyển chuyển trong cách đặt câu. Như vậy, tiếng Việt có đầy đủ khả năng để diễn đạt tình cảm, tư tưởng của người Việt Nam và để thỏa mãn cho yêu cầu của đời sống văn hóa nước nhà qua các thời kì lịch sử.

Trích Sự giàu đẹp của tiếng Việt (Đặng Thai Mai)

Câu 4 Trang 10 SGK Ngữ Văn 7 - Tập 2

Đọc đoạn văn Hai biến hồ (trang 10, 11,SGK) và cho biết bài văn là văn nghị luận hay tự sự.

  • Văn bản trên là một văn bản nghị luận vì: 
    • Trong văn bản dù có tả hồ, tả cuộc sống tự nhiên và con người vùng xung quanh hồ nhưng không phải chủ yếu để tả, kể về hồ hay cuộc sống xung quanh.
    • Thông qua các phương thức trên, văn bản Hai biển hồ nhằm bàn bạc, đánh giá, làm sáng tỏ về hai cách sống: cách sống cá nhân và cách sống chia sẻ, hòa nhập.

Nhiều người quan tâmNhiều người quan tâm

{{lessonTitle}}Thảo luận