Phần 1 - THẾ NÀO LÀ CÂU ĐẶC BIỆT?
Cho ba câu sau:
- Ôi, em Thủy! Tiếng kêu sửng sốt của cô giáo làm em giật mình. Em bước vào lớp.
Câu được in đậm có cấu tạo như thế nào? Hãy thảo luận với các bạn và lựa chọn một câu trả lời đúng.
- Câu in đậm “Ôi, em Thủy” là câu có cấu tạo không theo mô hình chủ ngữ, vị ngữ.
- Chọn câu C: Đó là câu không thể có chủ ngữ, vị ngữ.
→ Câu đặc biệt là câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ.
Phần II - TÁC DỤNG CỦA CÂU ĐẶC BIỆT
Xem bảng sau đây, chép vào vở và đánh giấu X vào ô trống thích hợp
| Tác dụng/ Câu đặc biệt | Bộc lộ cảm xúc | Liệt kê thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng | Xác định thời gian, nơi chốn. | Gọi đáp |
| Một đêm mùa xuân | X | |||
| Tiếng reo, tiếng vỗ tay | X | |||
| Trời ơi | X | |||
|
- Sơn! Em Sơn! Sơn ơi! - Chị An ơi! |
X |
Phần III - LUYỆN TẬP
Tìm trong các ví dụ dưới đây những câu đặc biệt và câu rút gọn.
a. Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
(Hồ Chí Minh)
b. Đứng trước tổ dế, ong xanh khẽ vỗ cánh, uốn mình, giương cặp răng rộng và nhọn như đôi gọng kìm, rồi thoắt cái lao nhanh xuống hang sâu. Ba giây... Bốn giây... Năm giây... Lâu quá!
(Vũ Tú Nam)
c. Sóng ầm ầm đập vào những tảng đá lớn ven bờ. Gió biển thổi lồng lộng. Ngoài kia là ánh đèn sáng rọi của một con tàu. Một hồi còi.
(Nguyễn Trí Huân)
d. Chim sâu hỏi chiếc lá:
- Lá ơi! Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!
- Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.
(Trần Hoài Dương)
|
Ví dụ |
Câu rút gọn |
Câu đặc biệt |
|
a |
- Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. - Nhưng cũng có khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. - Nghĩa là phải ra sức trưng bày … kháng chiến. |
|
|
b |
|
Ba giây … Bốn giây … Năm giây … Lâu quá! |
|
c |
Một hồi còi |
|
|
d |
- Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi |
Lá ơi! |
Mỗi câu đặc biệt và rút gọn em vừa tìm được trong bài tập trên có tác dụng gì?
- Tác dụng:
- Các câu rút gọn có tác dụng làm cho lời văn ngắn gọn, không bị thừa.
- Các câu đặc biệt:
- Ba giây … Bốn giây … Năm giây: xác định thời gian.
- Lâu quá! : bộc lộ cảm xúc.
- Lá ơi! : gọi đáp.
Viết một đoạn văn ngắn gọn (khoảng 5-7 câu) tả cảnh quê hương, trong đó có một vài câu đặc biệt.
- Tôi yêu biết bao quê hương xinh đẹp của mình. Những buổi sáng, bầy sẻ nâu nhún nhảy kiếm mồi trên vườn chuối, lúc nào cũng ríu ra, ríu rít. Chiều chiều, nhìn ra cánh đồng lúa, từng cánh cò trắng bay lả rập rờn đẹp như một bức tranh. Những đêm trăng, dưới ánh sáng như dát vàng khắp nơi, bầy trẻ chúng tôi rủ nhau chơi trốn tìm làm xóm làng rộn rã hẳn lên. Chao ôi! Quê hương! Quê hương tôi đẹp quá!
Nhiều người quan tâm
Thảo luận