Phần I - QUAN SÁT, TƯỞNG TƯỢNG, SO SÁNH VÀ NHẬN XÉT TRONG VĂN MIÊU TẢ
Đọc các đoạn văn và trả lời câu hỏi:
a) Mỗi đoạn văn trên giúp cho em hình dung được những đặc điểm nổi bật gì của sự vật và phong cảnh được miêu tả ?
b) Những đặc điểm nổi bật đó thể hiện ở những từ ngữ và hình ảnh nào ? Để viết được các đoạn văn trên, người viết cần có năng lực gì ?
c) Hãy tìm những câu văn có sự liên tưởng và so sánh trong mỗi đoạn . Sự liên tưởng và so sánh ấy có gì độc đáo ?
a) Mỗi đoạn văn trên giúp em hình dung được những đặc điểm nổi bật của sự vật và phong cảnh được miêu tả:
- Đoạn 1: tả chàng Dế Choắt gầy gò, ốm yếu và đáng thương.
- Đoạn 2: tả cảnh thơ mộng và hùng vĩ của sông nước Cà Mau.
- Đoạn 3: tả cảnh mùa xuân đẹp, vui, náo nức như ngày hội.
b)
- Các từ ngữ, hình ảnh chủ yếu thể hiện điều đó là:
- Đoạn 1: gầy gò, lêu nghêu, ngắn ngủn, bè bè,...
- Đoạn 2: bủa giăng chi chít như mạng nhện, trời xanh, nước xanh, tiếng sóng rì rào, cá nước bơi hàng đàn đen trũi,...
- Đoạn 3: chim ríu rít, cây gạo sừng sững, hàng ngàn ngọn lửa hồng tươi, chào mào, sáo sậu, sáo đen, ... đàn đàn lũ lũ, ...
- Người viết cần có năng lực: quan sát, tưởng tượng, so sánh và nhận xét sâu sắc, tinh tế.
c)
- Những câu văn có sự liên tưởng, so sánh:
- Đoạn 1: … như gã nghiện thuốc phiện, … như người cởi trần mặc áo gi-lê.
- Đoạn 2: … như mạng nhện, … như người bơi ếch, … như hai dãy trường thành vô tận.
- Đoạn 3: … như tháp đèn khổng lồ, … là hàng ngàn ngọn lửa hồng tươi, … là hàng ngàn ánh nến trong xanh.
- Sự liên tưởng, so sánh ấy đều rất đặc sắc vì nó thể hiện đúng, cụ thể hơn những đối tượng và gây bất ngờ cho người đọc.
Đoạn văn sau đây của Đoàn Giỏi đã bị lược đi một số chữ :
Dòng sông Năm Căn mênh mông, nước [ …] đổ ra ngày đêm [ …], cá nước bơi hàng ngàn đen true […] giữa những dầu sóng trắng. Thuyền xuôi giữa dòng con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất [ …].
Em hãy so sánh với đoạn nguyên văn ở trên ( mục 1 đoạn 2 ) đẻ chỉ ra đoạn này đã bị lược đi những chữ gì ? Những chữ đó đã ảnh hưởng đến đoạn văn miêu tả này như thế nào ?
- Đoạn văn đã lược đi những chữ: ầm ầm, như thác, nhô lên hụp xuống như người bơi ếch, như hai dãy trường thành vô tận.
- Tất cả những chữ bị bỏ đi đều là những động từ, tính từ, so sánh, liên tưởng, tưởng tượng làm cho đoạn văn bị khô khan và không giàu hình ảnh.
Hướng dẫn trả lời
a, Cho các từ ngữ : gương bầu dục, mảnh kính, cong cong, uốn, lấp ló, xám xịt, cổ kính, xanh um, xanh biếc. Hãy lựa chọn năm từ ngữ thích hợp để điền vào những chỗ trống trong ngoặc đơn ở đoạn văn sau :
Nhà tôi cách Hồ Gươm không xa. Từ trên cao nhìn xuống, hồ nhưn một chiếc (1…) lớn, sáng long lanh.
Cầu Thê Húc màu son, (2...) như con tôm, dẫn vào đền Ngọc Sơn. Mái đền (3...) bên gốc đa già, rễ lá xun xuê. Xa một chút là Tháp Rùa, tường rêu (4...), xây trên gò đất giữa hồ, cỏ mọc (5...)
(Theo Ngô Quân Miện)
b) Trong đoạn văn miêu tả quang cảnh Hồ Gươm trên đây tác giả đã quan sát và lựa chọn những hình ảnh đặc sắc và tiêu biểu nào ?
a) Các từ ngữ thích hợp là:
- (1) gương bầu dục, (2) uốn, (3) cong cong, (4) cổ kính, (5) xám xịt, (6) xanh um.
b) Tác giả đã quan sát từ xa, từ cao để bao quát Hồ Gươm:
- Quan sát cầu Thê Húc dẫn tới đền Ngọc Sơn.
- Dừng lại miêu tả mái đền, gốc đa, xa hơn là Tháp Rùa.
- Miêu tả tháp từ cao, xuống tường rêu rồi quan sát gò đất nơi Tháp Rùa đứng.
Ở đoạn văn sau đây, nhà văn Tô Hoài tập trung miêu tả một chú Dế Mèn có thân hình đẹp, cường tráng nhưng tính tình rất ương bướng, kiêu căng. Những hình ảnh tiêu biểu và đặc sắc nào đã làm nổi bật điều đó ?
Lúc tôi đi bách bộ thì cả người tôi rung rinh một màu nâu bóng mỡ soi gương được và rất ưa nhìn. Đầu tôi to và nổi từng tảng, rất bướng. Hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhau ngoàm ngoạp như hai lưỡi liềm máy làm việc. Sợi râu tôi dài và uốn cong một vẻ rất đỗi hùng dũng. Tôi lấy làm hãnh diện với bà con về cặp râu ấy lắm. Cứ chốc chốc tôi lại trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu.
(Tô Hoài)
- Những hình ảnh tiêu biểu và đặc sắc làm nổi bật lên thân hình cường tráng của Dế Mèn:
- Cả người rung rinh một màu nâu bóng mỡ soi gương được.
- Đầu to, nổi từng tảng.
- Răng đen nhánh, như hai lưỡi liềm máy.
- Râu dài, uốn cong trông rất hùng dũng.
- Trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu.
Em hãy quan sát và ghi chép lại những đặc điểm ngôi nhà hoặc căn phòng em ở. Trong những đặc điểm đó, đặc điểm nào là nổi bật nhất ?
- Một vài đặc điểm của căn phòng em ở :
- Không gian phòng học rộng rãi, thoáng mát
- Màu sơn tường là tím ánh hồn
- Có 2 cửa sổ kính, rèm treo cửa màu kem tươi
- Giá đựng sách treo tường ngăn nắp
- Góc học tập gần ngay cửa sổ
- Bên cạnh bàn học là chiếc giường tầng
- Điểm nổi bật nhất trong căn phòng:
- Có nhiều cuốn sách thú vị
- Trên tường có trang trí
- Trên bậu cửa sổ và giá đựng sách đều có cây xanh
Nếu tả lại quang cảnh một buối sáng trên quê hương em thì em sẽ liên tưởng và so sánh các hình ảnh, sự vật sau đây với những gì ?
- Tả quang cảnh buổi sáng trên quê hương em:
- Mặt trời như chiếc mâm lửa đỏ rực.
- Bầu trời trong xanh như quả cầu khổng lồ.
- Những hàng cây như đoàn quân đang dang cánh tay chào.
- Núi, đồi nối tiếp nhau như những chiếc bát úp khổng lồ.
- Những ngôi nhà nằm im lìm trong làn sương mờ của buổi sớm ban mai.
Từ bài Sông nước Cà Mau của Đoàn Giỏi, hãy viết một đoạn văn tả lại quang cảnh một dòng sông, hay khu rừng mà em đã có dịp quan sát. (Chú ý nêu lên những đặc điểm nổi bật của dòng sông hoặc khu rừng mà em miêu tả).
- Nếu bạn là người yêu thiên nhiên và thích khám phá thì rừng Cúc Phương chính là điểm đến lý tưởng. Với vẻ đẹp và sự phong phú của hệ sinh thái rừng nguyên sinh miền nhiệt đới còn nguyên vẹn sẽ mang lại nhiều điều thú vị cho người thăm quan. Nhìn từ xa cả khu rừng xanh kín một màu như tấm thảm mềm mại khổng lồ lơ lửng dưới bầu trời xanh thẳm. Bước chân vào rừng cảm giác bầu không khí sạch và mát mẻ khiến ta cứ muốn bước vào sâu nữa để thỏa chí tò của mình. Càng tiến vào trung tâm rừng, nhiều cây cổ thụ cao lớn thân to bằng mấy người ôm trở thành những cột trụ vững chãi cho “chị em” nhà dây leo trang trí bên ngoài. Cây gỗ nơi đây hầu như đều có tuổi thọ hàng chục năm nên tán rộng vừa đủcho một vài tia nắng ham chơi rớt xuống nền đất loang lổ. Thỉnh thoảng một vài chú sóc nhỏ bạo dạn chuyền cành, mấy chú cáo cũng đưa mắt dụt dè tìm nơi trốn… Rừng cứ thế tự nhiên, gần gũi và đáng nhớ biết nhường nào!
Nhiều người quan tâm
Thảo luận