Đeo nhạc cho mèo

Tóm tắt truyện:

Từ xưa, chuột luôn bị mèo ăn thịt. Vì muốn bảo vệ nòi giống, Chuột Cống đưa ra sáng kiến đeo nhạc cho mèo và cả làng ai cũng tán thành. Đến khi thực hiện kế hoạch thì không một ai chịu làm, chỉ có mỗi chuột Chù vì không có lí do chối từ nên phải đi. Nhưng khi chuột Chù vừa tới gần thì bị mèo giơ móng vuốt dọa nạt cho một trận sợ khiếp vía. Từ đó về sau không một ai dám nghĩ đến việc đeo nhạc cho mèo nữa.

• Sự đối lập:
  • Cảnh họp lúc đầu đông đủ, khí thế: từ chuột Cống “rung rinh béo tốt” đến chuột Chù hôi hám đều có mặt.
  • Lúc cử người đeo nhạc cho mèo: không khí căng thẳng, đùn đẩy trách nhiệm cho nhau, viện cớ để chối bỏ việc nguy hiểm.
• Ý nghĩa của các chi tiết: Cảnh họp làng chuột với không khí đối lập ấy đã thể hiện sự viển vông của ý tưởng, sự hèn nhát của hội đồng chuột, nói thì giỏi nhưng làm không giỏi.

Truyện miêu tả rất sinh động các loài chuột, mỗi loài lại ám chỉ một loại người trong xã hội cũ:

• Chuột Cống: vai cao nhất, oai vệ nhất nhưng giả dối, dùng cái vẻ sang trọng bên ngoài để che đậy sự tính toán, hèn nhát bên trong.
• Chuột Nhắt: vai cao hơn một chút, láu lỉnh, đùn đẩy việc cho người khác.
• Chuột Chù: có địa vị thấp nhất, hay bị bọn chức sắc bắt nạt.

• Trong cuộc họp làng, người có quyền xướng việc và sai khiến là chuột Cống.
• Người phải nhận những việc khó khăn, nguy hiểm là chuột Chù vì có địa vị thấp kém trong xã hội.

• Truyện khuyên nhủ ta phải cân nhắc đến điều kiện và khả năng thực hiện khi dự định làm một công việc nào đó.
• Truyện phê phán những ý tưởng viển vông, những kẻ ham sống sợ chết, chỉ bàn mà không dám hành động, trút công việc khó khăn nguy hiểm cho những người khác.
• Một kế hoạch tốt là phải có điều kiện và người thực hiện.