Soạn văn 6
Nghĩa của từ
Hướng dẫn trả lời
NGHĨA CỦA TỪ LÀ GÌ?
1. Mỗi chú thích trên gồm 2 bộ phận là: từ và ý nghĩa của từ.
2. Bộ phận đứng sau dấu (:) nêu lên nghĩa của từ.
3. Nghĩa của từ ứng với phần nội dung trong mô hình.
CÁCH GIẢI THÍCH NGHĨA CỦA TỪ
1. Đọc lại chú thích đã dẫn ở phần I (tập quán, lẫm liệt, nao núng)
2. Trong mỗi chú thích trên, nghĩa của từ đã được giải thích bằng cách:
- Trình bày khái niệm mà từ biểu thị.
- Đưa ra những từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa với từ cần giải thích.
LUYỆN TẬP
Trong truyện “Sơn Tinh, Thủy Tinh”:
- Sơn Tinh: Thần Núi, Thủy Tinh: Thần Nước (sơn = núi, thủy = nước) ⟹ cách giải thích dịch từ Hán Việt sang từ thuần Việt.
- Lạc hầu: chức danh chỉ các vị quan cao nhất giúp vua Hùng trông coi việc nước. ⟹ cách giải thích trình bày khái niệm.
- Tâu: thưa trình ⟹ cách giải thích bằng từ đồng nghĩa.
Hãy điền các từ học hỏi, học tâp, học hành, học lỏm vào chỗ trống trong những câu dưới đây sao cho phù hợp:
…: học và luyện tập để có hiểu biết, có kĩ năng.
…: nghe hoặc thấy người ta làm rồi làm theo, chứ không được ai trực tiếp dạy bảo.
…: tìm tòi, hỏi han để học tập.
…: học văn hoá có thầy, có chương trình, có hướng dẫn (nói một cách khái quát).
- Học tập: Là rèn luyện để có hiểu biết và có kĩ năng.
- Học lỏm: Nghe thấy người ta làm rồi làm theo, chứ không ai trực tiếp dạy bảo.
- Học hỏi: Tìm tòi, hỏi han để học tập.
- Học hành: Học văn hoá, có thầy, có chương trình, có hướng dẫn (nói một cách khái quát).
Điền các từ trung gian, trung niên, trung bình vào chỗ trống trong các chú thích sau sao cho phù hợp.
...... :ở vào khoảng giữa trong bậc thang đánh giá, không khá cũng không kém, không cao cũng không thấp.
.....: ở vị trí chuyển tiếp hoặc nối liền giữa hai bộ phận, hai giai đoạn, hai sự vật,...
.....: đã quá tuổi thanh niên nhưng chưa đến tuổi già.
- Trung bình: ở vào khoảng giữa trong bậc thang đánh giá, không khá cũng không kém, không cao cũng không thấp.
- Trung gian: ở vị trí chuyển tiếp hoặc nối liền giữa các bộ phận, hai giai đoạn, hai sự vật,...
- Trung niên: đã quá tuổi thanh niên nhưng chưa đến tuổi già.
Giải thích các từ sau theo những cách đã biết:
- giếng
- rung rinh
- hèn nhát
- Giếng: hố đào sâu vào lòng đất để lấy nước ăn, uống. ⟹ cách trình bày khái niệm mà từ biểu thị.
- Rung rinh: chuyển động nhẹ nhàng, liên tục ⟹ cách trình bày khái niệm mà từ biểu thị.
- Hèn nhát: trái với dũng cảm ⟹ dùng từ trái nghĩa để giải thích.
Đọc truyện sau đây và giải nghĩa từ mất của nhân vật Nụ có đúng không.
Thế thì không mất
Cô Chiêu đi đò với cái Nụ. Cái Nụ ăn trầu, lỡ tay đánh rơi ống vôi bạc của cô Chiêu xuống sông. Để cô Chiêu khỏi mắng mình, nó rón rén hỏi:
- Thưa cô, cái gì mà mình biết nó ở đâu rồi thì có thể gọi là mất được không, cô nhỉ?
Cô Chiêu cười bảo:
- Cái con bé này hỏi đến lẩm cẩm. Đã biết là ở đâu rồi thì sao gọi là mất được nữa!
Cái Nụ nhanh nhảu tiếp luôn:
- Thế thì cái ống vôi của cô không mất rồi. Con biết nó nằm ở dưới đáy sông đằng kia. Con vừa đánh rơi xuống đấy.
- Giải thích nghĩa từ “mất”: trái nghĩa với “còn”, không còn thuộc về mình nữa.
- Cách giải nghĩa của Nụ là sai nhưng ở trong trong truyện thì đúng và rất hay.
Thảo luận