Miêu tả trong văn bản tự sự

TÌM HIỂU YẾU TỐ MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ

Trả lời câu hỏi (trang 91 SGK Ngữ văn 9, tập 1):

a. Đoạn trích kể về trận đánh đồn Ngọc Hồi của quân Tây Sơn. Nhân vật vua Quang Trung là người chỉ huy trực tiếp.

b. Các chi tiết miêu tả trong đoạn trích:

• “cứ ghép liền ba tấm làm một bức, bên ngoài lấy rơm dấp nước phủ kín”.
• “dàn thành trận chữ “nhất””.
• “khói tỏa mù trời, cách gang tấc không thấy gì”.
• “đội khiêng ván vừa che vừa xông thẳng lên trước. Khi gươm giáo của hai bên đã chạm nhau thì quăng ván xuống đất, ai nấy cầm dao ngắn chém bừa, những người cầm binh khí theo sau cũng nhất tề xông tới mà đánh”.
• “bỏ chạy tán loạn, giày xéo lên nhau mà chết”.
• “chém giết lung tung, thây nằm đầy đồng, máu chảy thành suối”.

Các chi tiết miêu tả trên thể hiện hình ảnh vua Quang Trung và quân Thanh.

c. Nếu chỉ kể sự việc diễn ra như thế thì nhân vật vua Quang Trung không nổi bật. Trận đánh cũng không sinh động.

LUYỆN TẬP

Những yếu tố tả người trong đoạn trích Chị em Thúy Kiều:

• Tả chung vẻ đẹp của hai chị em:

Mai cốt cách tuyết tinh thần,

Mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười.

Tả riêng về Thúy Vân:

Vân xem trang trọng khác vời,

Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang.

Hoa cười ngọc thốt đoan trang,

Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da.

Tả riêng về Thúy Kiều:

Kiều càng sắc sảo mặn mà,

So bề tài sắc lại là phần hơn:

Làn thu thủy nét xuân sơn,

Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh.

Một hai nghiêng nước nghiêng thành.

Sấc đành đòi một tài dành họa hai.

Thông minh vốn sẵn tính trời,

Pha nghề thi họa đủ mùi ca ngâm.

Yếu tố tả cảnh trong đoạn trích Cảnh ngày xuân:

• Ngày xuân con én đưa thoi, …
• Cỏ non xanh tận chân trời,

Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.

• Gần xa nô nức yến anh,
• Dập dìu tài tử giai nhân,

Ngựa xe như nước, áo quần như nêm.

Ngổn ngang gò đống kéo lên.

Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.

Tà tà bóng ngả về tây,

Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh.

Nao nao dòng nước uốn quanh

Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.

→ Nếu không có những yếu tố miêu tả thì nội dung của đoạn trích sẽ nghèo nàn và đơn giản. Trong trường hợp xem xét ở trên, giả sử tước bỏ yếu tố miêu tả thì giống như đã tước bỏ hầu hết nội dung của đoạn trích, chỉ còn lại một số câu thơ kể chuyện.

Đoạn văn kể chuyện chị em Thúy Kiều đi chơi tiết Thanh minh:

Trời tháng ba thật đẹp. Bầu trờI trong sáng với đàn chim én chao lượn. Bao nhiêu tài tử, giai nhân nô nức đổ về lễ hội. Ngựa xe đông như nước chảy. Quần là áo lượt của các chàng và các nàng dập dìu chen nhau chật như nêm. Những đôi giày của những bàn chân nam thanh, nữ tú lướt nhẹ êm trên thảm cỏ xanh. Người ta đổ dồn hết lên những gò đống để rắc vàng thoi, đốt tiền giấy, thắp hương cho những ngôi mộ. Chị em Thúy Kiều cũng hòa lẫn trong số người mải mê, say sưa đó. Khi bóng đã tà tà ngả về tây, chị em Thúy Kiều cũng hòa lẫn trong số người mải mê, say sưa đó. Khi bóng đã tà tà ngả về tây, chị em Thúy Kiều thơ thẩn dan tay ra về. Lúc này họ bước chầm chậm theo một dòng suối nhỏ, nước trong vắt. Dòng nước uốn quanh, chảy chầm chậm, luồn dưới một cây cầu nho nhỏ trông thật thơ mộng. Tâm trạng mọi người cũng xao xuyến, nao nao.