Đồng chí - Chính Hữu

Dòng thứ bảy của bài thơ có cấu tạo rất đặc biệt:

• Dòng thơ chỉ gồm một từ với hai tiếng “Đồng chí” và dấu chấm than.
• Chỉ có một từ, nhưng là câu thơ quan trọng nhất của bài thơ. Nó được lấy làm nhan đề của bài, nó biểu hiện chủ đề, linh hồn của bài thơ.
• Nó như cái bản lề nối hai đoạn thơ, khép mở 2 ý cơ bản: những cơ sở của tình đồng chí và những biểu hiện của tình đồng chí.

Cơ sở hình thành tình đồng chí của những người lính cách mạng:

• Bắt nguồn sâu xa từ sự tương đồng về cảnh ngộ xuất thân nghèo.
• Tình đồng chí được nảy sinh từ sự cùng chung nhiệm vụ sát cánh bên nhau trong chiến đấu: “Súng bên súng, đầu sát bên đầu”.
• Tình đồng chí nảy nở và bền chặt trong sự chia sẻ mọi gian lao cũng như niềm vui.

Những biểu hiện cảm động của tình đồng chí làm nên sức mạnh tinh thần của những người lính cách mạng:

• Tình đồng chí là sự cảm thông sâu sắc tâm tư nỗi niềm của nhau.
• Tình đồng chí còn là cùng nhau chia sẻ những gian lao, thiếu thốn của cuộc đời người lính.

Ba câu thơ cuối gợi lên những suy nghĩ gì về người lính và cuộc chiến đấu:

• Hình ảnh người lính, khẩu súng, vầng trăng gắn kết hòa quyện tạo nên chất lãng mạn trong cảnh rừng hoang sương muối những người lính đừng chờ giặc tới.
• Đây là bức tranh thiên nhiên đẹp và tình người nồng ấm khiến cho người lính quên đi cái lạnh, rét say mê ngắm vẻ đẹp của rừng đêm dưới ánh trăng.
• Hình ảnh rừng hoang sương muối diễn tả sự gian khổ của đời lính
• Hình ảnh đầu súng trăng treo diễn tả nhiệm vụ chiến đấu và tâm hồn lãng mạn của người lính. Nó gợi ra sự liên tưởng phong phú giữa thực tại và mơ mộng, giữa chiến sĩ và thi sĩ,...

Bài thơ về tình đồng đội của những người lính được mang tên là “Đồng chí” vì “đồng đội” mới chỉ là cùng đơn vị, cùng đội ngũ còn “đồng chí” là cùng một chí hướng, cùng chung lí tưởng. “Đồng chí” là một từ rất mới mẻ, chỉ được dùng nhiều sau cách mạng. Đồng chí chính là nói đến tình cảm mới mẻ đó, nó còn cao hơn tình tri kỉ (tình cảm rất đẹp của người xưa), nó là tình cảm của cả một đội quân: quân đội nhân dân Việt Nam.

Qua bài thơ về tình đồng chí, hiện lên vẻ đẹp bình dị mà cao cả người lính cách mạng. Cụ thế là anh bộ đội hồi đầu cuộc kháng chiến chống Pháp:

• Họ xuất thân từ nông dân.
• Họ sẵn sàng bỏ lại những gì quý giá thân thiết của cuộc sống nơi làng quê để ra đi vì độc lập dân tộc.
• Những người lính cách mạng trải qua những gian lao, thiếu thôn tột cùng.
• Nhưng sáng ngời trong họ là tinh thần đồng đội và ý chí quyết tâm đánh giặc.