Luyện nói: tự sự kết hợp với nghị luận và miêu tả nội tâm

CHUẨN BỊ Ở NHÀ

Gợi ý các đề (trang 179 SGK Ngữ văn 9, tập 1):

Đề 1:

Mở bài:

Chuyện xảy ra từ lâu nhưng mỗi lần nghĩ lại mình thấy rất xấu hổ. Muốn kể cho các bạn nghe để lòng nhẹ nhõm và hi vọng các bạn sẽ không mắc những lỗi lầm đáng tiếc như mình.

Thân bài:

Trình bày sự việc theo thứ tự thời gian

• Vào buổi chiều thứ 5 tuần trước, mình với Quân trực nhật nên về sau cùng.
• Đang loay hoay quét lớp thì mình nhặt được một bao phong bì đang nằm ngay ngắn trên nền gạch.
• Mình nhặt nó lên mở ra bên trong thì thấy một xấp tiền nhiều mệnh giá và được xếp ngay ngắn.
• Mình lúc đó vừa mừng vừa run liền kêu Quân lại, bảo với Quân chúng mình sẽ chia nhau tiêu xài.
• Quân không đồng tình với ý định của mình nhưng mình quyết thuyết phục bạn ấy cho bằng được. Sau một hồi, Quân cũng đồng ý cùng mình dùng số tiền ấy vào việc riêng. Chúng mình mua đồ ăn, chơi game mà không chút áy náy hay quan tâm ai là người làm mất.
• Ngày hôm sau Lan mới hỏi cả lớp có ai nhặt được xấp tiền bạn ấy làm rớt hôm qua không. Cả lớp không ai nhận, mình và Quân cũng im lặng.
• Thì ra đó là tiền quỹ Lan vừa thu được ngày hôm qua nhưng lại không cẩn thận làm mất. Bạn ấy ngồi buồn thiu cả buổi học vì phải đền lại số tiền lớn. Mình khá áy náy nhưng giờ thú nhận thì rất xấu hổ nên vẫn giữ im lặng.
• Suốt một tuần sau đó, Lan vẫn cứ buồn rầu vì hoàn cảnh nhà bạn rất khó khăn, bạn không dám xin tiền mẹ để đền cho lớp còn mình thì dằn vặt.
• Cuối cùng lấy hết can đảm, mình và Quân đã tìm cách xoay sở gặp riêng Lan và đền lại cho bạn số tiền đó.
• Lan không những không trách chúng mình, bạn ấy còn vui vẻ cảm ơn và không tiết lộ chuyện này cho ai cả.
• Tuy nhiên chính sự tốt bụng của Lan đã khiến mình áy náy và tự trách bản thân đến tận sau này.

Kết bài:

Khi nghĩ lại chuyện ấy, mình luôn thấy xấu hổ và giận chính mình.

Đề 2:

Mở bài:

Buổi sinh hoạt định kỳ. Giới thiệu nội dung buổi sinh hoạt lớp với chủ đề: Tình bạn.

Thân bài:

• Lớp trưởng nêu ý kiến trao đổi: Thế nào là người bạn tốt? Ai là người bạn tốt nhất?
• Nhiều ý kiến khác nhau tạo nên một cuộc tranh luận sôi nổi.
• Ý kiến của mình: Nam là người bạn tốt, Nam luôn gần gũi với mọi người; giúp nhiều bạn thoát khỏi trò chơi điện tử bằng cách tổ chức những “trò chơi tiếng Anh”; “Đi tìm lời giải hay nhất cho bài toán khó”; Suýt “tặng” cho Hùng một quả đấm chỉ vì Hùng trêu chọc một em học sinh lớp dưới; Kiên quyết không cho Tuấn nhìn bài khi làm kiểm tra nhưng lại đến tận nhà Tuấn hướng dẫn Tuấn cách giải bài tập.

Kết bài:

Khẳng định lại Nam là người bạn tốt.

Đề 3:

• Tôi vốn là con nhà hào phú, đến tuổi trưởng thành, tôi xin mẹ mang trăm lạng vàng hỏi Vũ Nương về làm vợ. Nàng là con nhà nghèo khó nhưng xinh đẹp thùy mị nết na nhất vùng.
• Năm ấy có giặc Chiêm xâm lấn bờ cõi nên tôi bị xung vào đội quân của triều đình đi dẹp giặc trong khi vợ lại mang thai sắp đến kỳ sinh nở.
• Tôi đi khoảng mươi ngày thì Vũ Nương sinh con đặt tên là Đản. Mẹ tôi già yếu, lại vì lo lắng thương nhớ tôi, sinh ra ốm đau. Vũ Nương thay tôi chăm sóc chu đáo nhưng bà vẫn không qua khỏi. Nàng lo ma chay chu đáo.
• Năm sau giặc tan, trở về nhà không còn mẹ, lòng tôi đau xót vô cùng. Bế con ra thăm mộ mẹ thằng bé quấy khóc, tôi phải dỗ dành. Một tối, tôi nghe con nói có người đàn ông đêm nào cũng đến.
• Cơn ghen bừng bừng, tôi tức tối mắng chửi mặc cho Vũ Nương hết lời thanh minh.
• Vũ Nương gieo mình xuống bến Hoàng Giang tự tử. Dù giận nàng, tôi vẫn tìm cách cứu thây nàng nhưng tìm khắp nơi không thấy.
• Đên ấy, Đản chỉ vào cái bóng trên vách và bảo đó là bố nó. Tôi mới đau xót thấu hiểu nỗi oan của vợ, điều này làm tôi ân hận vô cùng.

LUYỆN NÓI TRÊN LỚP

1. Chủ động xin được trình bày trước lớp, theo những yêu cầu của thầy cô.

2. Nói ngắn gọn, mạch lạc, tự tin hướng vào người nghe, kết thúc có lời cảm ơn.

3. Chú ý rút kinh nghiệm những yếu điểm mình làm chưa tốt.