Soạn văn 8
Phương pháp thuyết minh

Soạn văn 8

Phương pháp thuyết minh

  1. Soạn văn
  2. Lớp 8
  3. Phương pháp thuyết minh

Hướng dẫn trả lời
Hướng dẫn trả lời

Phần I

TÌM HIỂU CÁC PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH

1. Quan sát, học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh

Trả lời câu hỏi (trang 116 sgk Ngữ Văn 8 tập 1):

a.

Các văn bản thuyết minh vừa học sử dụng:

  • Những tri thức về tự nhiên (Địa lí, Sinh học…).
  • Những tri thức về xã hội (Văn hoá, Lịch sử…).

b. Để có được những tri thức đó chúng ta phải quan sát, học tập, tích lũy kiến thức.

c. Không thể chỉ sử dụng trí tưởng tượng, phán đoán, suy luận làm phương thức xây dựng văn bản thuyết minh.

2. Phương pháp thuyết minh

Trả lời câu hỏi (trang 116 sgk Ngữ Văn 8 tập 1):

a. Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích

  • Các câu trên đều có từ "là" - từ biểu thị nhận định mang tính định nghĩa, giải thích.
  • Phần vị ngữ sau từ "là" thường nêu những kiến thức khái quát về bản chất, đặc trưng, tính chất của đối tượng đứng trước từ "là".
  • Trong văn bản thuyết minh, những loại câu văn định nghĩa, giải thích này đóng vai trò nêu vấn đề, đưa ra nội dung cần thuyết minh.

b. Phương pháp liệt kê

Phương pháp liệt kê có tác dụng đưa ra hàng loạt số liệu, tính chất, đặc điểm của sự vật nào đó nhằm nhấn mạnh, khẳng định đối tượng cần thuyết minh làm rõ.

  • Đoạn Cây dừa Bình Định: liệt kê lợi ích từ tất cả các bộ phận của cây dừa đều hữu dụng.
  • Đoạn trích trong bài Thông tin về ngày Trái Đất năm 2000: liệt kê hàng loạt tác hại của bao bì ni lông.

c. Phương pháp nêu ví dụ

Nêu ví dụ làm phương pháp thuyết minh có tính thuyết phục. Lấy dẫn chứng từ sách báo, đời sống để làm rõ điều mình trình bày.

  • Trong đoạn trích bài Ôn dịch, thuốc lá: nêu ví dụ các nước phát triển xử phạt đối với người sử dụng thuốc lá.

d. Phương pháp dùng số liệu

Phương pháp dùng số liệu là sử dụng những con số có tính định lượng để giải thích, minh họa, chứng minh cho một sự vật, hiện tượng nào đó.

e. Phương pháp so sánh

  • Thuyết minh về độ rộng lớn của biển Thái Bình Dương, người viết đã tiến hành so sánh với các đại dương khác để giúp người đọc có được ấn tượng cụ thể về diện tích của nó.
  • Phép so sánh có tác dụng làm nổi bật, cụ thể hoá đối tượng cần thuyết minh.

g. Phương pháp phân loại, phân tích

  • Người ta áp dụng phương pháp này đối vớ sự vật đa dạng, nhiều cá thể để phân loại, trình bày rõ ràng.
  • Để trình bày các đặc điểm của thành phố Huế, người ta phải dùng phương pháp nhân loại, phân tích:
    • Trung tâm văn hóa, nghệ thuật.
    • Thiên nhiên Huế rất đẹp.
    • Các kiến trúc của Huế rất nổi tiếng.
    • Món ăn của Huế rất phong phú, đa dạng.
    • Huế đấu tranh kiên cường.
    • Huế đẹp và thơ đã đi vào lịch sử của những thành phố anh hùng.
Phần II

LUYỆN TẬP

Câu 1 Trang 128 SGK Ngữ Văn 8 - Tập 1

) Tác giả bài Ôn dịch, thuốc lá đã nghiên cứu tìm hiểu rất nhiều để nêu lên yêu cầu chống nạn hút thuốc lá. Em hãy chỉ ra phạm vi tìm hiểu vấn đề thể hiện trong bài viết.

Phạm vi tìm hiểu vấn đề:

  • Kiến thức y học:
    • Khói thuốc chứa nhiều chất độc.
    • Vòm họng, phế quản, nang phổi bị chất hắc ín trong khói thuốc làm tê liệt.
    • Khói thuốc gây ho hen viêm phế quản.
    • Trong khói thuốc lá có chất đi-o-xin… giảm sút sức khỏe con người.
    • Khói thuốc ung thư vòm họng, ung thư phổi.
    • Chất ni-co-tin trong thuốc lá làm huyết áp tăng cao, tắc động mạch, nhồi máu cơ tim.
  • Sự hiểu biết về tâm lí xã hội, sự quan tâm tới vấn đề xã hội:
    • Bệnh viêm phế quản… hại sức khỏe cộng đồng.
    • Hút thuốc lá nơi công cộng… sinh con suy yếu.
    • Từ điếu thuốc sang cốc bia rồi đến ma túy… từ điếu thuốc.

→ Tác giả là người có tầm am hiểu sâu sắc về khoa học, có trình độ chuyên môn và có ý thức trách nhiệm với xã hội.

2.

Câu 2 Trang 128 SGK Ngữ Văn 8 - Tập 1

Bài viết đã sử dụng phương pháp thuyết minh nào để nêu bật lên tác hại của việc hút thuốc lá?

Tác giả sử dụng nhiều phương pháp thuyết minh trong bài viết:

  • So sánh.
  • Đối chiếu
  • Nêu số liệu
  • Phân tích từng tác hại.
Câu 3 Trang 129 SGK Ngữ Văn 8 - Tập 1

Đọc văn bản thuyết minh “Ngã ba Đồng lộc” và trả lời câu hỏi thuyết minh đòi hỏi kiến thức nào? Văn bản này sử dụng phương pháp thuyết minh nào?

NGÃ BA ĐỒNG LỘC

Ngã ba Đồng Lộc là giao điểm giữa hai đường tỉnh lộ số 8 và số 15 thuộc vùng đất đội Hà Tĩnh. Trên một đoạn đường khoảng 20 km mà có những 44 trọng điểm đánh phá của giặc Mĩ và đã phải chịu đựng hơn 2057 trận bom. Ở đây có một tập thể kiên cường gồm 10 cô gái tuổi đời từ 17 đến 20 làm nhiệm vụ san lấp hố bom, làm đường, đào hầm trú ẩn, bảo đảm an toàn cho xe và người qua lại. Ngày 24 - 7 - 1968, sau 18 lần giặc Mĩ cho máy bay đánh phá ác liệt vào khu vực này, cả 10 chị em vẫn trụ lại kiên cường, bất khuất, giữ vững mạch đường đến hơi thở cuối cùng.
Cũng trên mảnh đất anh hùng này đã sinh ra người anh hùng trẻ tuổi La Thị Tám, một cô gái đầy nhiệt tình cách mạng, gan dạ, mưu trí. Liên tục 116 ngày đêm làm nhiệm vụ, chị đã quan sát, đánh dấu những quả bom chưa nổ ở các trọng điểm địch đánh phá ác liệt. Ba lần bị bom nổ vùi lấp, chị vẫn kiên cường bám sát trận địa, đánh dấu đủ, rõ các hút bom, phục vụ đắc lực cho việc phá bom, đảm bảo giao thông thông suốt.
Ngày nay Ngã ba Đồng Lộc trở thành một nơi tưởng niệm những tấm gương oanh liệt của các cô gái thanh niên xung phong trong thời kháng chiến chống Mĩ.
(Báo Quân đội nhân dân, 1975)

Văn bản thuyết minh Ngã ba Đồng Lộc

  • Kiến thức:
    • Vị trí địa lý của Ngã ba Đồng Lộc.
    • Về tập thể 10 cô gái thanh niên xung phong làm nhiệm vụ san lấp hố bom, đào hầm, đảm bảo an toàn giao thông.
    • Cô gái La Thị Tám đầy nhiệt tình cách mạng, dũng cảm và mưu trí.
  • Phương pháp thuyết minh:
    • Liệt kê: kể tên việc làm của 10 cô gái thanh niên xung phong.
    • Phương pháp nêu ví dụ: "ba lần bị bom nổ vui lấp… giao thông thông suốt".
    • Phương pháp dùng số liệu: "Ngày 24/7/ 1968… hơi thở cuối cùng".
Câu 4 Trang 129 SGK Ngữ Văn 8 - Tập 1

Hãy cho biết cách phân loại sau đây của một bạn lớp trưởng đối với những bạn học yếu trong lớp có hợp lí không?

Lớp ta có nhiều bạn học chưa tốt. Trong đó có những bạn có điều kiện học tốt nhưng ham chơi, nên học yếu. Có những bạn học được nhưng do hoàn cảnh gia đình khó khăn, thường bỏ học, đến chậm nên học yếu. Lại có những bạn vốn kiến thức cơ sở yếu từ lớp dưới, tiếp thu chậm, nên học yếu. Đối với ba nhóm học sinh đó, chúng ta nên có những biện pháp khác nhau để giúp đỡ họ.

Sự phân loại của lớp trưởng là hợp lý vì chỉ có 3 nguyên nhân dẫn tới việc học yếu trong lớp:

  • Có điều kiện học tốt nhưng ham chơi nên học yếu
  • Gia đình khó khăn, thường bỏ học, đến lớp chậm nên học yếu.
  • Kiến thức yếu, tiếp thu chậm nên học yếu.
  • Bạn chốt vấn đề bằng việc nêu ra ý tưởng giúp đỡ các bạn học yếu.

Nhiều người quan tâmNhiều người quan tâm

{{lessonTitle}}Thảo luận