Câu nghi vấn (tiếp theo)

Các câu nghi vấn và tác dụng:

a) Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư?

→ Bộc lộ tình cảm, cảm xúc (đau khổ, buồn bã).

b) Các câu trong khổ thơ đều là câu nghi vấn (trừ thán từ: Than ôi!)

→ Mang ý phủ định; bộc lộ tình cảm, cảm xúc.

c) Sao ta không ngắm sự biệt li theo tâm hồn một chiếc lá nhẹ nhàng rơi?

→ Mang ý cầu khiến; bộc lộ tình cảm, cảm xúc.

d) Ôi, nếu thế thì còn đâu là quả bóng bay?

→ Mang ý phủ định; bộc lộ tình cảm, cảm xúc.

Các câu nghi vấn:

a) “Sao cụ lo xa thế?”; “Tội gì bây giờ nhịn đói mà tiền để lại?”; “Ăn mãi hết đi thì đến lúc chết lấy gì mà lo liệu?”

b) “Cả đàn bò giao cho thằng bé không ra người, không ra ngợm ấy, chăn dắt làm sao?”

c) “Ai dám bảo thảo mộc tự nhiên không có tình mẫu tử?”

d) “Thằng bé kia, mày có việc gì?”; “Sao lại đến đây mà khóc?”

• Đặc điểm hình thức để nhận dạng các câu trên là câu nghi vấn là: ở các từ nghi vấn (các từ in đậm) và ở dấu chấm hỏi khi kết thúc mỗi câu.
• Những câu nghi vấn này dùng để:

a) Cả ba câu đều diễn đạt ý phủ định.

b) Thể hiện sự băn khoăn, ngần ngại.

c) Mang ý khẳng định.

d) Cả hai câu đều dùng để hỏi.

Các câu nghi vấn ở mục (a), (b), (c) đều có thể được thay thế bằng những câu khác tương đương mà không phải nghi vấn. Các câu tương đương theo thứ tự lần lượt là:

a) “Cụ không phải lo xa quá thế.”; “Không nên nhịn đói mà để tiền lại.”; “Ăn hết thì đến lúc chết không có tiền để mà lo liệu.”

b) “Không biết chắc là thằng bé có thể chăn dắt được đàn bò không.”

c) “Thảo mộc tự nhiên có tình mẫu tử”

a) Cậu có thể kể lại cho mình nghe nội dung bộ phim tối hôm qua được không?

b) Chị Dậu ơi! Sao đời chị lại gặp nhiều buồn đau đến thế?

Trong nhiều trường hợp giao tiếp, các câu như: Anh ăn cơm chưa? Cậu đọc sách đấy à?,…thường dùng để chào. Trong trường hợp này, người nghe không nhất thiết phải trả lời vào nội dung câu hỏi, mà có thể trả lời bằng một câu chào khác. Quan hệ giữa người nói và người nghe thường là quen biết hoặc thân mật.