Soạn văn 8
Câu nghi vấn
PHẦN I - ĐẶC ĐIỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG CHÍNH
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.
Vẻ nghi ngại hiện ra sắc mặt, con bé hóm hỉnh hỏi mẹ một cách thiết tha:
– Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không?
Chị Dậu khẽ gạt nước mắt:
– Không đau con ạ!
– Thế làm sao u cứ khóc mãi mà không ăn khoai? Hay là u thương chúng con đói quá?
(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
a) Trong đoạn trích trên, câu nào là câu nghi vấn? Những đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu nghi vấn?
b) Câu nghi vấn trong đoạn trích trên dùng để làm gì?
a) Trong đoạn trích trên:
- Câu nghi vấn:
- Sáng ngày người ta đấm u có đau lắm không?
- Thế làm sao u cứ khóc mãi không ăn khoai? Hay là u thương chúng con đói quá?
- Đặc điểm:
- Có những từ nghi vấn: "có ... không", "làm sao", "hay".
- Kết thúc câu bằng dấu chấm hỏi (khi viết).
b) Chức năng các câu nghi vấn trên là dùng để hỏi.
PHẦN II - LUYỆN TẬP
Xác định câu nghi vấn trong những đoạn trích sau. Những đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu nghi vấn?
Những câu nghi vấn:
a. Chị khất tiền sưu đến chiều mai phải không?
b. Tại sao con người lại phải khiêm tốn như thế?
c. Văn là gì? Chương là gì?
d. Chú mình muốn cùng tớ đùa vui không? Đùa trò gì? Cái gì thế? Chị cóc béo xù đứng trước cửa nhà ta đấy hả?
Đặc điểm hình thức cho biết đó là những câu nghi vấn:
- Có những từ nghi vấn như: phải không, tại sao, gì, không, hả.
- Kết thúc câu bằng dấu chấm hỏi (khi viết).
Xét các câu sau và trả lời câu hỏi:
Căn cứ vào đâu để xác định những câu trên là câu nghi vấn ?
Trong các câu đó , có thể thay từ hay bằng từ hoặc được không? Vì sao?
- Đều là câu nghi vấn vì có từ để hỏi và dấu chấm hỏi ở cuối câu
- Không thể thay từ "hay" bằng từ "hoặc bởi vì nếu thay thì câu trở thành kiểu câu trần thuật, câu mang nghĩa khác.
Có thể đặt dấu chấm hỏi ở cuối những câu sau không? Vì sao?
Không. Vì đó không phải là những câu nghi vấn. Câu a, b có các từ nghi vấn như (có ... không, tại sao, không) nhưng những kết cấu chứa những từ này chỉ làm chức năng bổ ngữ trong một câu.
Trong câu c, d các từ nào (cũng), ai (cũng) là những từ bất định có ý nghĩa khẳng định tuyệt đối, chứ không phải là nghi vấn.
Phân biệt hình thức và ý nghĩa của hai câu sau:
a, Anh có khỏe không?
b, Anh đã khỏe không?
Xác định câu trả lời thích hợp đối với từng câu. Đặt câu với hai mô hình có... không?, đã... chưa?
- Về hình thức, hai câu (a) và (b) dùng hai cặp từ khác nhau: có ... không; đã ... chưa.
- Về ý nghĩa, câu (b) cho ta biết: trước đó, "anh" không khỏe. Nhưng câu (a) không đề cập tới vấn đề này.
- Câu trả lời thích hợp đối với câu (a) là “khỏe” hoặc “không khỏe”. Câu trả lời thích hợp với câu (b) là: đã “khỏe rồi” hoặc “chưa khỏe”
Ví dụ:
- Mẹ mặc chiếc áo dài này có đẹp không?
- Chiếc áo dài này nhìn đã cũ chưa?
Cho biết sự khác nhau về hình thức và ý nghĩa của hai câu sau:
a, Bao giờ anh đi hà Nội?
b, Anh đi Hà Nội bao giờ?
- Về hình thức, câu (a) và câu (b) khác nhau ở trật tự từ. Trong câu (a), "bao giờ" đứng đầu câu còn trong câu (b), "bao giờ" đứng cuối câu.
- Về ý nghĩa, câu (a) hỏi về thời điểm của một hành động sẽ diễn ra, câu (b) hỏi thời điểm của một hành động đã diễn ra.
Cho biết hai câu nghi vấn sau đây là đúng hay sai? Vì sao?
a, Chiếc xe này bao nhiêu ki-lô-gam mà nặng thế?
b, Chiếc xe này giá bao nhiêu mà rẻ thế?
Câu a đúng. Câu b sai vì chưa biết giá chiếc xe bao nhiêu nên không thể khẳng định rẻ được.
Thảo luận