Soạn văn 12
Chiếc thuyền ngoài xa - Nguyễn Minh Châu

Soạn văn 12

Chiếc thuyền ngoài xa - Nguyễn Minh Châu

  1. Soạn văn
  2. Lớp 12
  3. Chiếc thuyền ngoài xa - Nguyễn Minh Châu

Bố cục & Nội dung chính
Bố cục & Nội dung chính

Bố cục (2 phần):

  • Phần 1: Từ đầu đến "chiếc thuyền lưới vó đã biến mất": Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng.
  • Phần 2: Còn lại: Câu chuyện của người đàn bà hàng chài

Nội dung chính:

Cảm nhận được suy nghĩ của người nghệ sĩ nhiếp ảnh khi phát hiện ra sự thật: đằng sau bức ảnh rất đẹp về chiếc thuyền trong sương sớm mà anh tình cờ chụp được là số phận đau đớn của người phụ nữ và bao ngang trái trong một gia đình hàng chài. Chiếc thuyền ngoài xa mang đến một bài học đúng đắn về cuộc sống và con người: một cách nhìn đa diện, nhiều chiều, phát hiện ra bản chất thật sau vẻ đẹp bên ngoài của hiện tượng.

Hướng dẫn trả lời
Hướng dẫn trả lời

Câu 1 Trang 78 SGK Ngữ Văn 12 - Tập 2

Phát hiện thứ nhất của người nghệ sĩ nhiếp ảnh đầy thơ mộng. Anh đã cảm nhận như thế nào về vẻ đẹp của chiếc thuyền ngoài xa trên biểm sớm mờ sương?

Phát hiện nghệ sĩ nhiếp ảnh về vẻ đẹp chiếc thuyền ngoài xa trên biển độc đáo, tinh tế:

  • Bức tranh mực tàu, cảm tưởng như vừa khám phá ra chân lí của sự hoàn thiện, trong khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn.
  • Đôi mắt tinh tường, nhà nghề phát hiện ra vẻ đẹp của mặt biển mờ sương.
  • Người nghệ sĩ thấy hạnh phúc khi khám phá và sáng tạo, cảm nhận cái đẹp tuyệt diệu.
  • Sự hài hòa, toàn bích, lãng mạn của cuộc đời khi thấy tâm hồn được thanh lọc.
Câu 2 Trang 78 SGK Ngữ Văn 12 - Tập 2

Phát hiện thứ hai của người nghệ sĩ nhiếp ảnh đầy nghịch lí.  Anh đã chứng kiến và có thái độ như thế nào trước những gì diễn ra ở gia đình hàng chài?

Phát hiện thứ hai của người nghệ sĩ nhiếp ảnh đầy nghịch lí: sự thực bên trong chiếc thuyền bất ngờ, trớ trêu như trò đùa của cuộc sống.

  • Anh đã chứng kiến từ chiếc thuyền ngư phủ đẹp như trong mơ ấy bước ra một người đàn bà xấu xí, mệt mỏi và cam chịu, một lão đàn ông thô kệch, dữ dằn, độc ác, coi việc đánh vợ như một phương cách để giải tỏa những uất ức, khổ đau. Sự thật cuộc sống làm người nghệ sĩ bất ngờ, day dứt và ám ảnh khôn cùng. 
Câu 3 Trang 78 SGK Ngữ Văn 12 - Tập 2

Câu chuyện của người đàn bà ở tòa án huyện nói lên điều gì?

Câu chuyện của người đàn bà ở tòa án huyện, mang ý nghĩa:

  • Câu chuyện về hiện thực đời sống, giúp những người như Phùng hay Đẩu, hiểu được lí do của những điều tưởng như vô lí.
  • Người đàn bà chấp nhận chịu bị bạo hành chứ nhất quyết không chịu li hôn.
  • Người đàn bà làng chài có tình yêu thương vô tận với những đứa con, người đàn bà ấy chắt lọc hạnh phúc nhỏ nhoi giữa đau khổ triền miên.

→ Cái nhìn của người nghệ sĩ với cuộc đời, con người: không thể nhìn nhận dễ dãi, giản đơn về nhưng sự việc trong cuộc sống.

Câu 4 Trang 78 SGK Ngữ Văn 12 - Tập 2

Nêu cảm nghĩ về các nhân vật: người đàn bà vùng biển, lão đàn ông độc ác, chị em thằng Phác, nghệ sĩ nhiếp ảnh.

Cảm nghĩ về các nhân vật:

  • Người đàn bà vùng biển:
    • Ngoại hình: trạc tuổi 40, cao lớn thô kệch, mặt rỗ, rách rưới, khuôn mặt mệt mỏi, nhọc nhằn, lam lũ.
    • Người phụ nữ vô danh đại diện cho biết bao người phụ nữ lao động nghèo khổ khác.
    • Cuộc đời nhiều thiệt thòi bất hạnh, chịu đựng đau đớn cả về thể xác và tinh thần.
    • Vẻ đẹp khuất lấp bên trong vẻ ngoài xấu xí, sợ sệt, nhẫn nhục: tình yêu thương con vô bờ bến, đức hi sinh cao cả, thấu hiểu cho người chồng vũ phu nhưng khốn khổ, trân trọng những hạnh phúc nhỏ nhoi trong cuộc sống đói khổ triền miên.
  • Người đàn ông hàng chài:
    • Ngoại hình: Tấm lưng rộng và cong, tóc tổ quạ chân đi chữ bát, hai con mắt đầy vẻ độc dữ, hàng lông mày cháy nắng.
    • Đánh vợ để giải tỏa nỗi bức xúc, vì cái nghèo.

→ Vừa là nạn nhân của cuộc sống nghèo khổ vừa là thủ phạm gây nên bao đau khổ cho chính những người thân của mình, đáng lên án.

  • Chị em thằng Phác:
    • Những nạn nhân đáng thương của một bi kịch gia đình: đói khát và bạo hành.
    • Tình thương mẹ sâu sắc nhưng còn bồng bột: Phác đánh trả lại bố để bảo vệ mẹ, người chị vật lộn để tước con dao khỏi tay em trai…
  • Nghệ sĩ Phùng:
    • Người nghệ sĩ có tâm hồn nhạy cảm
    • Người nghệ sĩ – chiến sĩ chân chính: căm ghét bất công, sẵn sàng can thiệp dẹp bỏ chuyện bất bình (chuyện gia đình người đàn bà hàng chài); có những phát hiện đắt giá và những rung động nhạy cảm đầy nghệ sĩ về cái đẹp.
    • Trước cuộc trò chuyện với người đàn bà, Phùng nhìn đời nhìn nghệ thuật một cách giản đơn nhưng sau đó anh rút ra cho mình bài học phải có cái nhìn đa chiều đa diện để thấu hiểu đúng bản chất của cuộc sống, phải đặt nghệ thuật giữa cuộc đời.
Câu 5 Trang 78 SGK Ngữ Văn 12 - Tập 2

Cách xây dựng cốt truyện của Nguyễn Minh Châu trong tác phẩm này có nét gì độc đáo?

Cốt truyện độc đáo được xây dựng trên những phát hiện liên tục nối tiếp nhau:

  • Phát hiện vẻ đẹp tuyệt đỉnh của ngoại cảnh khi chiếc thuyền ở xa.
  • Phát hiện cảnh tàn khốc của gia đình hàng chài khi chiếc thuyền lại gần.
  • Phát hiện vẻ đẹp khuất lấp của người đàn bà qua cuộc trò chuyện ở tòa án.

→ Đó là những tình huống mang tính nhận thức, chiêm nghiệm vừa phản ánh được cốt truyện vừa bày tỏ được triết lí nhân sinh của nhà văn.

Câu 6 Trang 78 SGK Ngữ Văn 12 - Tập 2

Ngôn ngữ kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật trong truyện có gì đáng chú ý?

Nhận xét, đánh giá về ngôn ngữ trong tác phẩm:

  • Người kể chuyện là nhân vật Phùng nên ngôn ngữ kể chuyện rất khách quan, tự nhiên, chân thực. Ngôn ngữ ấy vừa giàu sức thuyết phục, tính khám phá qua điểm nhìn sắc sảo của Phùng vừa giúp nhà văn bày tỏ tư tưởng của mình.
  • Ngôn ngữ nhân vật: sống động, tự nhiên phù hợp với tính cách và đặc điểm của từng nhân vật.

Hướng dẫn luyện tập
Hướng dẫn luyện tập

Nhân vật nào trong truyện để lại cho anh (chị) ấn tượng sâu đậm nhất?

Ví dụ: nhân vật thằng Phác

• Những nỗi đau của bi kịch gia đình in hằn trên tính cách, hành động, vẻ ngoài của Phác dù em mới chỉ là một đứa trẻ. Phác đại diện cho biết bao trẻ em đáng thương, bất hạnh phải sống trong đói khổ và bạo hành.

• Tính cách gan góc, mạnh mẽ và quyết tâm bảo vệ mẹ dù phải đánh lại bố càng tô đậm tình thương sâu nặng em dành cho mẹ. Tình thương ấy càng biểu lộ qua hành động bột phát bao nhiêu càng khiến người đọc xót xa, thương cảm bấy nhiêu.

• Câu chuyện chưa có kết thúc, cuộc đời phía trước của Phác cũng còn để ngỏ. Cần phải hành động và có những hướng đi đúng đắn và quyết liệt để cứu lấy cuộc đời của những đứa trẻ như Phác trước khi quá muộn.

Nhiều người quan tâmNhiều người quan tâm

{{lessonTitle}}Thảo luận