Soạn văn 12
Ai đã đặt tên cho dòng sông? - Hoàng Phủ Ngọc Tưởng
Bố cục & Nội dung chính
Bố cục:
- Phần 1 (từ đầu … quê hương xứ sở): hành trình của dòng sông Hương
- Phần 2 (còn lại): sông Hương của lịch sử, thơ ca
Nội dung chính:
Đoạn trích bài bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? là đoạn văn xuôi súc tích và đầy chất thơ về sông Hương.
Hướng dẫn trả lời
Sông Hương vùng thượng lưu được tác giả miêu tả như thế nào? Nhừng hình ảnh chi tiết, những liên tưởng và thủ pháp nghệ thuật nào cho thấy nét riêng trong lối viết ký của tác giả.
Sông Hương ở thượng lưu được tác giả miêu tả như một dòng sông có vẻ đẹp “phóng khoáng và man dại” nhưng cũng có lúc dịu dàng và say đắm.
- Nhà văn khắc họa dòng sông tươi đẹp và thơ mộng với những hình ảnh đầy ấn tượng: “một bản trường ca của rừng già”; “rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác”,...
- Cách sử dụng từ ngữ độc đáo: bản trường ca của rừng già, dịu dàng và say đắm...
- Sử dụng nhiều phép tu từ: so sánh kết hợp nhân hóa: “sông Hương đã sống một nửa cuộc đời của mình như một cô gái Di – gan phóng khoáng và man dại”,...
Đặc sắc trong lối viết kí của tác giả khi viết về sông Hương ở thượng lưu: hình ảnh hùng vĩ tuyệt đẹp, liên tưởng độc đáo, lối so sánh ví von độc đáo, sáng tạo và bất ngờ.
Đoạn tả sông Hương chảy xuôi về đồng bằng và ngoại vi thành phố bộc lộ những phẩm chất nào trong ngòi bút của tác giả? Hiệu quả thẩm mĩ của lối viết đó.
Đoạn tả sông Hương chảy về đổng bằng và ngoại vi thành phố bộc lộ những phẩm chất trong ngòi bút tác giả là:
- Quan sát tinh tế, miêu tả tỉ mỉ những khúc quanh, những đặc điểm trong thủy trình của dòng sông (ngã ba Tuần…Vọng Cảnh, Tam Thai, Lựu Bảo) → am hiểu về đặc điểm địa lí của dòng sông.
- Hàng loạt so sánh, liên tưởng bất ngờ, thú vị, ấn tượng.
- Văn phong súc tích, mê đắm, tài hoa;
- Lối biểu đạt giàu hình tượng, gợi hình gợi cảm.
→ Lối viết này đem lại hiệu quả thẩm mĩ đặc sắc: vừa làm nổi bật vẻ đẹp đa chiều (trí tuệ, thơ mộng, trầm mặc), lột tả tính cách đầy chủ động, bản lĩnh của sông Hương vừa bày tỏ tình yêu tha thiết và sự am hiểu sâu sắc của tác giả về dòng sông quê nhà.
Sông Hương khi chảy vào thành phố Huế có nét đặc trưng gì? Phát hiện của tác giả về nét riêng biệt của dòng sông cho thấy những điều gì trong tình cảm của tác giả đối với xứ Huế và dòng sông ?
Sông Hương khi chảy vào thành Huế liền vui tươi, duyên dáng, hạnh phúc như một cô gái gặp được người tình nhân đích thực của đời mình:
- Thấy thành Huế liền kéo một nét thẳng thực yên tâm;
- Khi giáp mặt với thành Huế liền uốn một cánh cung rất nhẹ sang đến Cồn Hến, đường cong ấy làm cho dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu;
- Tặng cho Huế điệu chảy lặng lờ, điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế; dòng chảy ngập ngừng như muốn đi muốn ở…vấn vương của một nỗi lòng;
- Khi ra khỏi kinh thành còn quyến luyến quay trở lại gặp thành phố một lần nữa ở thị trấn Bao Vinh.
→ Cách miêu tả sông Hương khi vào đến thành phố Huế cho thấy sự gắn bó, am hiểu và tình yêu mãnh liệt, bền chặt mà tác giả dành cho Huế, cho dòng sông.
Tác giả đã tô đậm những phẩm chất gì cuả sông Hương trong lịch sử và thơ ca? Phân tích cách nhìn độc đáo mang tính phát hiện của tác giả?
Trong lịch sử: sông Hương mang vẻ đẹp hùng tráng, vẻ vang bởi nó gắn bó với lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc (tham gia chiến đấu bảo vệ biên giới phía Nam của nước Đại Việt, soi bóng kinh thành Phú Xuân của Nguyễn Huệ vào thế kỉ 18, sống bi tráng cùng những cuộc khởi nghĩa thế kỉ 19, đi vào thời đại CMT8 và lập bao chiến công qua hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mĩ → Sông Hương là dòng sông của thời gian ngân vang, của sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc.
Trong thơ ca: sông Hương mang vẻ đẹp phong phú, đa dạng và không bao giờ tự lặp lại mình trong trong cảm hứng của các nghệ sĩ, khi thì thấp thoáng trong bản đàn của Thúy Kiều trong Truyện Kiều (Nguyễn Du), khi thì thay màu bất ngờ trong thơ Tản Đà, khi thì hùng tráng trong thơ Cao Bá Quát hay trở thành sức mạnh phục sinh trong thơ Tố Hữu.
Qua đoạn trích anh chị có nhận xét gì về nét riêng trong văn phong của tác giả?
Đoạn trích cho thấy văn phong độc đáo của Hoàng Phủ Ngọc Tường:
- Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chất trí tuệ và chất trữ tình, giữa nghị luận sắc bén với suy tư đa chiều được tổng hợp từ vốn kiến thức phong phú về triết học, văn hóa, lịch sử, địa lí...
- Lối hành văn hướng nội, súc tích, mê đắm và tài hoa.
Nhiều người quan tâm
-
Khái quát văn học Việt Nam từ đầu cách mạng tháng tám 1945 đến thế kỉ 20
-
Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí
-
Tuyên Ngôn Độc Lập - Hồ Chí Minh (Tác giả)
-
Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt
-
Viết bài làm văn số 1: Nghị luận xã hội
-
Tuyên Ngôn Độc Lập - Hồ Chí Minh (Tác phẩm)
-
Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt (tiếp theo)
Thảo luận